Çapemeniya Îsraîlî: Parvekirina Desthilatdariyê li Sûriyeyê Dikare Ewlehiya Îsraîlê Bastir Bike

PeyamaKurd – Li gorî analîzeke ku di The Jerusalem Postê de hatiye weşandin, avakirina modeleke parvekirina desthilatdariyê li Sûriyeyê ku hemû komên etnîkî û olî di nav xwe de bigire, ne tenê ji bo îstîqrara navxweyî ya Sûriyeyê giring e, lê di heman demê de dikare ewlehiya sînorê bakurê Îsraîlê jî baştir bike.

Analîz destnîşan dike ku civîna Serokê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê Donald Trump bi Ehmed El-Şara re hewcedariya bi mîmariyeke siyasî ya nû ji bo pêşeroja Sûriyeyê derxistiye holê. Gotar anî ziman ku polîtîkayên dûrxistinê yên rêveberiya Şera lawaziya herêmê zêde kiriye, û tekez kir ku avahiyeke rêveberiya berfireh dê hem kêmneteweyên Sûriyeyê biparêze û hem jî garantiyeke ewlehiyê ya demdirêj ji bo Îsraîlê biafirîne.

Civîna Donald Trump bi Ehmed El-Şara re li Qesra Spî, ku Wezîrê Derve yê Tirkiyeyê Hakan Fîdan jî beşdarî wê bû, nîqaşên li ser pêşeroja Sûriyeyê ji nû ve vejand. Lê belê, nevexwendina nûnerên civakên Kurd, Durzî û Elewiyan ên Sûriyeyê, û her wiha berpirsên welatên cîran, bi taybetî Îsraîlê, bû sedema rexneyan. Ev rêbaza dûrxistinê, li gorî analîstan, nîşan dide ku aloziyên mezhebî yên welêt berdewam dikin.

Daxuyaniya dawî ya Şera li ser Fox Newsê, ku got helwesta Sûriyeyê ya li ser tevlîbûna Peymana Brahîmê "hîn ne zelal e" û banga ji nû ve destpêkirina danûstandinên bi Îsraîlê re li ser herêmên nakokîdar kir, jî bû sedema nîqaşan. Pispor dibêjin ev retorîk nîşan dide ku hikûmeta Şerîetê ji bo pêvajoyeke aştiyê ya rastîn ne amade ye û fikarên ewlehiyê yên civakên netewe û civakên Sûriyeyê paşguh dike. Her wiha ev rewş destnîşan dike ku rêveberiya nû nikare bi serbixwe ji bandora Tirkiyeyê li herêmê tevbigere.

Pisporên siyasetê tekez dikin ku pêdivî bi nêzîkatiyek berfireh ji bo pêşeroja Sûriyeyê heye. Ew dibêjin ku divê hemû civak, bi taybetî Kurd, Durzî û Elewî, di saziyên dewletê de bi awayekî wekhev werin temsîlkirin, û modeleke hevpar ji bo avahiyên leşkerî, siyasî û biroqrasiyê ji bo aramiya demdirêj a welêt pir girîng e.

Ev model ne tenê dê aştiya navxweyî misoger bike, lê di heman demê de dê bandora aktorên derveyî yên wekî Îran û Tirkiyeyê li Sûriyeyê jî sînordar bike. Pêkhateyeke wisa dikare têkiliyên bi welatên cîran re baştir bike û gefên ewlehiyê yên demdirêj, nemaze li ser sînorê bakurê Îsraîlê, kêm bike.

Ji ber vê sedemê, tê gotin ku Îsraîl giringiyeke stratejîk dide pêşxistina modelek Sûrîyeyî ya berfireh. Pispor destnîşan dikin ku Sûrîyeyek ku hemî civakên etnîkî û olî di rêveberiyê de cih bigirin, dikare rê li ber komên radîkal bigire ku dîsa desthilatdar bibin û bibe alîkar ku aramiya herêmî xurt bibe.

Di encamê de, di demek ku hevsengiya hêzê li Rojhilata Navîn diguhere, modelek nû ya rêveberiyê li ser bingeha parvekirina hêzê li Sûriyeyê tê hesibandin ku di demeke dirêj de ewlehî û îstîqrarê ji bo welatên herêmî û Îsraîlê peyda bike.