Çekşewitandina PKKyê di çapemeniya cîhanê de çawa hate dîtin?

PeyamaKurd – Duh di merasîmekê de li bajarê Silêmaniyê yê Herêma Kurdistanê 30 endamên PKKyê, ku 15 ji wan jin bûn, çekên xwe avêtin nav qazaneke mezin û şewitandin.

Hevseroka Konseya Rêvebir a KCKyê Besê Hozat di merasimê de diyar kir, "Em dixwazin pêvajoya aştî û civakeke demokratîk bi ser bikeve." Hozatê di daxuyaniya xwe ya ji bo ajansa nûçeyan a Fransî AFPê de daxwaza xwe ya ji bo azadiya rêberê PKKê Abdullah Ocalan jî dubare kir.

Serokkomarê Tirkiyeyê Recep Tayyip Erdogan di axaftina xwe ya îro de li ser danîna çekan a ji aliyê PKKyê ve wiha got:

Tirkiye bi ser ket, miletê min bi ser ket. Tirk, Kurd, Ereb, her yek ji 86 milyon welatiyên me bi ser ket."

 

Erdogan got, "Me biryar da ku em wekî sêyek; AK Partî, MHP û DEM, vê rêyê bi hev re bişopînin." Û got ku pêvajo dê bi komîsyonek ku di Meclisa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê de were avakirin berdewam bike.

Analîza AFPê îdia dike ku PKK ji hêla leşkerî ve lawaz dibe û danîna çekan ji bo rêxistinê gaveke ji bo parastina rûmeta wê ye. Her wiha vê rewşê wekî derfeta ku ji bo Erdogan peyda bike ku serkeftinê li ser PKKyê îlan bike şîrove dike.

Analîza BBCyê îdiayên ku dibêjin Erdogan plan dike ku Destûrê biguherîne da ku di hilbijartinên 2028an de dîsa bibe namzet, ronî dike. Spekulasyon hene ku serokkomar ji bo bidestxistina piştgiriya Partiya Demokratîk (DEM) di vê pêvajoyê de vê gavê diavêje.

Ji aliyekî din ve, tê ragihandin ku AK Partî û Partiya DEMê îdiayên ku dibêjin di navbera pêvajoya çekberdanê û guhertina destûrê de têkiliyek heye, red kirin.

Her çiqas tê gotin ku Ocalan ji bo Kurdan "sembolek giring" e jî, tê gotin ku gelo serokê PKKyê dê were berdan an na, dê di qonaxên paşîn ên pêvajoyê de diyar bibe.

Reutersê nivîsî ku bêçekkirina PKKê ne tenê li Tirkiyeyê, lê di heman demê de li Iraq, Îran û bi taybetî li Sûriyeyê jî dê bandorekê bike.

Di analîzê de tê gotin ku çekberdana PKKyê dikare zextê li ser HSD û YPGyê zêde bike, ku tê payîn ew ê tevlî rêveberiya nû ya Şamê bibin.

Tom Barrack, Balyozê Amerîkayê li Enqerê û Nûnerê Taybet ê Amerîkayê yê ji bo Sûriyeyê, duh ji Ajansa Anadoluyê (AA) re gotibû, "HSD YPG ye. YPG jî ji PKKê ye. PKKyê îro dest bi danîna çekan kir. Ev ji bo Tirkiyeyê pêşketineke mezin e."

Rojnameya New York Timesê merasima tunekirina çekên PKKê wekî "gaveke ber bi aştiyê li Tirkiyeyê" bi nav kir. Di heman demê de, hat ragihandin ku derbarê çarenûsa çekdarên ku çekên xwe danîne nexşerêyeke zelal nehatiye parvekirin. 

Ev geşedan di rapora saziya medyayî ya Amerîkî CNNê de jî wekî "gaveke dîrokî" hat hesibandin.

Analîza Bloombergê dibêje ku bi biryara danîna çekan "pêvajoyek dest pê dike ku dê yek ji serhildanên herî demdirêj ên Rojhilata Navîn bi dawî bike". 

Her wiha şirove hene ku pêvajoya aştiyê dê bandoreke erênî li ser aboriya Tirkiyeyê bike. Wezîrê Xezîne û Darayî Mehmet Şimşek yê Tirkiyeyê diyar kir ku şerê 40 salî yê bi PKKyê re bi tevahî 1.8 trîlyon dolar zirar daye Tirkiyeyê.

Ev nivîs 96 car hatiye xwendin.