دیوارێکی نوێ لە دەرەوەی هێڵی شین، گرژی زیاتر لەسەر سنووری باشوور دروست دەکات

ئیسرائیل دەستی کردووە بە دروستکردنی دیوارێکی کۆنکرێتی نوێ لە دەرەوەی هێڵی شین بەرامبەر شارۆچکەکانی مەرون ئەلراس و ئایتارون، کە بە درێژایی ئەو ناوچەیەی ڕووی لە دەشتی یارون درێژ دەبێتەوە تا شوێنی ئەلحەداب لە ناو خاکی ئیسرائیل. ئەم پەرەسەندنە نیگەرانی دانیشتوانی گوندە سنوورییەکانی لەسەر گۆرانکاری ئەگەری لە دۆخی زەویدا یان فراوانکردنی کارەکانی بیناسازی بۆ خاکی لوبنان دروستکردووە، بە لەبەرچاوگرتنی گرژی و پێکدادانی پچڕپچڕ لە بەرە سنوورییە جیاوازەکاندا.

هێزی کاتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە لوبنان (یونیفیل) ڕایگەیاند کە لە مانگی تشرینی یەکەمدا ڕووپێوییەکی جوگرافییان بۆ دیوارە نوێیەکە کردووە و بۆیان دەرکەوتووە کە هێڵی شینەکەی بەزاندووە و زیاتر لە چوار هەزار مەتر چوارگۆشە زەوی لوبنان بەکارنەهێنراوە. یونیفیل ڕایگەیاندووە کە لایەنی ئیسرائیلی لە دۆزینەوەکان ئاگادار کردووەتەوە و داوای کردووە دیوارەکە بگوازرێتەوە بۆ ناو خاکی ئیسرائیل. لای خۆیەوە سوپای ئیسرائیل ڕەتیکردەوە هیچ بەشێک لە دیوارەکە لە ناو خاکی لوبنان دروست بکات.

ڕاپۆرتە مەیدانییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئۆتۆمبێلە ئەندازیارییەکانی ئیسرائیل بۆ ماوەیەکی کورت هێڵی شینیان بەزاندووە لە کاتی کارەکانی بیناسازیدا و ئۆپەراسیۆنی بولدۆزەریان لە دەوروبەری جەبەل ئەلبات لە نزیک ئایتارون ئەنجامداوە. ئەم دیوارە بەشێکە لە پڕۆژەیەکی قەڵادارکردنی فراوانتر کە زیاتر لە دە ساڵ لەمەوبەر لەلایەن ئیسرائیلەوە دەستیپێکردووە، کە بریتییە لە دروستکردنی دیوارێکی کۆنکرێتی بەدرێژایی هێڵەکانی سنووردارکردن لەگەڵ گوندەکانی لوبنان بۆ بەهێزکردنی ئاسایشی نیشتەجێبوونەکانی تەنیشت سنوورەکان.

کارەکانی قەڵاچۆکردن لە ساڵی ٢٠١٢ بە دانانی بلۆکی کۆنکرێتی بەرز لە کفرکێلا دەستیپێکرد، پاشان درێژکرایەوە بۆ ئەدایسە و میسگاڤ ئەم. لە ساڵی ٢٠٢٣دا بیناسازی لە ناوچەکانی دیکە تەواو بوو، لە ڕۆش حەنیکرا تا شلۆمی و حەنیتا و زەرعیت، پێش ئەوەی لە ئۆکتۆبەری ٢٠٢٣دا لەگەڵ پەرەسەندنی سەربازیدا بوەستێت.

ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە دیوارەکە لە پشت هێڵی شین دروست دەکرێت، کە هێڵی کشانەوەیە کە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە لە ساڵی ٢٠٠٠دا دیاری کراوە، مەبەست لێی بەرزکردنەوەی پاراستنی نیشتەجێبوونی ئیسرائیلە، بەتایبەتی لەو ناوچانەی جوگرافیای سەریەککەوتوویان هەیە کە ڕێگە بە چاودێریکردنی ڕاستەوخۆی نێوان هەردوولا دەدات، وەک میحوەرەکەی مەڕون ئەلڕەس-ئەڤیم.

بەرزی دیوارەکە لە هەندێک شوێن دەگاتە نزیکەی ٨ یان ٩ مەتر، ئەمەش پارێزگارییەکی زیاتر لە تەقەی قەناس بەدەستەکان و مووشەکی دژە تانک دەکات و وا دەکات بەربەستێکی قورس بێت بۆ شکاندن. دروستکردنی کۆنکرێتی بە شێوەیەک دیزاین کراوە کە ڕێگری لە هەر هەوڵێکی دزەکردن بکات، چونکە بۆ چوونە ژوورەوەی پێویستی بە ئامێری قورس و کاتێکی زیاتر دەبێت. بەشێک لە دیوارەکە بە سیستەمی چاودێری تەیار کراوە، لەوانە کامێرا و هەستەوەر، ئەمەش توانای چاودێریکردنی جوڵە لە ناوچە سنوورییەکان بەرز دەکاتەوە. هەروەها دیوارەکە ڕێگری لە بینینی ڕاستەوخۆی نێوان هەردوولا دەکات، بەمەش چاودێریکردنی جموجۆڵە سەربازییەکان سنووردار دەکات.