چاوپێکەوتنی تایبەتی ئەسعەد بەشارە لە پەیامی کوردەوە

 ئەسعەد بەشارە :حزبوڵڵا بێ توانایە لە وەڵامدانەوە، ئێرانیش لوبنان وەک قەڵایەکی ناوچەیی بەکاردەهێنێت

ڕۆژنامەنووس ئەسعەد بەشارە پێی وایە لە ساڵی ١٩٦٩ەوە لوبنان وەک گۆڕەپانێک بۆ یەکلاکردنەوەی ململانێکان لە نێوان سێ لایەنی ناوچەییدا کەڵک وەرگیراوە: پرسی فەلەستین، ڕژێمی حافز ئەسەد و ئێران. دوای پێداچوونەوەیەکی مێژوویی، دەسەڵاتی فەلەستین دانی بەوەدانا کە ئەدای کارەکانی لە لوبنان بەهۆی هەڵەی بەرچاوەوە تێکچووە کە زیانی بە هەردوو دۆزی فەلەستین و خودی لوبنان گەیاند. سەبارەت بە ڕژێمی ئەسەد، بەشارە پێی وایە هاوپەیمانی لەگەڵ ئێراندا ماوەتەوە، بەردەوام بووە لە بەکارهێنانی گۆڕەپانی لوبنان، ئەمەش وایکردووە وڵاتەکە ببێتە "قۆناغ و قەڵایەکی بەهێز بۆ ئێران لە ناوچەکەدا". ئەو باس لەوە دەکات کە بەردەوامی ئەم دۆخە خزمەت بە بەرژەوەندییەکانی لوبنان ناکات و ئەوەی ئێستا ڕوودەدات "ئیستغلالکردنی ئێرانە لە لوبنان".

ڕۆڵی ئەمریکا لە لوبنان

سەبارەت به هەڵوێستی ئەمریکا، بەشاره ڕایگەیاند، ئەمریکا وەک زلهێزی پێشەنگی جیهان و هێزی باڵادەست له ناوچەکەدا، لوبنان نەک تەنها لەڕووی ئاسایشی سنوورەکان و ڕێگریکردن لەشەڕی نوێ و جێبەجێکردنی بڕیارنامە نێودەوڵەتییەکان، بەڵکو لە کردەوەکانیدا له پێشینەیی دادەنێت، ڕوونیشی کردەوە کە کردەوەکانی واشنتۆن تەنیا لەم ئامانجانەدا سنووردارە.

سەبارەت بە هەڵوەشاندنەوەی سەردانەکەی فەرماندەی سوپای لوبنان بۆ واشنتۆن، بەشارە جەختی لەوە کردەوە کە بەرپرسانی لوبنان "نابێت سەریان لەناو خۆڵدا بنێژن" و دەبێت درک بەوە بکەن کە ڕێککەوتنی ئاگربەستی نێوان لوبنان و ئیسرائیل دەبێت لەلایەن هەردوولاوە جێبەجێ بکرێت. ئەمەش لە چەکداماڵینی هەسەدە و جێگیرکردنی تەواوی سوپای لوبنان بەدرێژایی سنوورەکان و کشانەوەی ئیسرائیل لە پێنج خاڵە دیاریکراوەکە دەگرێتەوە. جەختیشی لەوە کردەوە کە دواخستنی جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکان و پشتبەستن بە گێڕانەوەی بەسەرچوو لە ئاستی نێودەوڵەتیدا دەنگی ناداتەوە، هەروەها هەڵوەشاندنەوەی سەردانەکەش لە ئەنجامی ئەم دواخستنە بووە، ئەمە جگە لە ڕەتکردنەوەی بارگرانی لەسەر سوپای لوبنان بەو بەرپرسیارێتیانەی کە بەرگەی ناگرێت، لە کاتێکدا لوبنان ڕۆژانە باجی پێشێلکردنی سەروەری و تێکچوونی دۆخی ئابووریی خۆی دەدات.

دەسەڵاتی حزبوڵڵا و هاوسەنگی هێز

بیشارە پێی وایە دەسەڵاتی سەربازیی حزبوڵڵا "کۆتایی هاتووە"، ئەوەی دەمێنێتەوە، کاریگەریی حزبوڵڵایە لەناو لوبنان و هەوڵەکانی بۆ سەپاندنی کۆنترۆڵی خۆی بەسەر بڕیاردانی لوبناندا. سەبارەت بە ڕووبەڕووبوونەوەی ئیسرائیل، دووپاتی کردەوە کە ئەنجامی شەڕەکە بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە هاوسەنگی هێزی گۆڕیوە و باس لە "بنیاتنانەوەی" تواناکانی ئەو حزبە بێهودەیە. ناوبراو شکستی پارتەکەی لە وەڵامدانەوەی تیرۆر و هەڵکوتانە سەر ئیسڕائیلەکانی بە بەڵگەی بێتوانایی لە تۆڵەسەندنەوە زانی. ئاشتی و ئاوەدانکردنەوە

سەبارەت بە ئاگربەست، بیشارە ئاماژەی بەوەدا کە ئامانجی ئەمڕۆ ڕێگریکردنە لە دەستپێکردنەوەی شەڕ. بەڵام پرسی ئاشتی یان ئاساییکردنەوە پەیوەستە بە هەماهەنگی لوبنان و عەرەبییەوە، ئاماژە بە پابەندبوونی لوبنان دەکات بە دەستپێشخەریی بەیروت لە ساڵی ٢٠٠٢ کە لەسەر بنەمای چارەسەری دوو دەوڵەتە.

سەبارەت بە ئاوەدانکردنەوەی باشووریش ڕوونی کردەوە کە نەخشەڕێگاکە لە بڕیارەکانی حکومەتدا ڕوونە: کشانەوەی ئیسرائیل لە پێنج خاڵەکە، چەکداماڵینی چەکی نایاسایی و دواتر دەستپێکردنی ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکە. جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەو لایەنەی ڕێگری لە ئاوەدانکردنەوە دەکات هەمان ئەو لایەنەیە کە ڕێگری لە یەکلاکردنەوەیەک دەکات کە سەروەری لوبنان بپارێزێت و گەرەنتی کشانەوەی ئیسرائیل بکات و ڕێگە بە دامەزراندنی دەوڵەتێکی کارا دەدات. لە کۆتاییدا وتی "حزبوڵڵا هیچ هۆگرییەک بۆ ئاوەدانکردنەوەی باشوور نیشان نادات".

لینا ڕەشید - لوبنان