‘Mifteya rawestandina êrîşa ser Kurdan di destê Amerîka de ye’

PeyamaKurd- Li gorî çavkaniyan hikûmeta veguhêz a Sûriyeyê, heger Kurd bi wan re li hev nekin, amadekariyan dike ku artêşa xwe bişîne parêzgehên rojhilat ango herêmên di bin kontrola Hêzên Sûriya Demokratîk (HSD) de.

Plana metirsîdar a êrîşkirina ser Hêzên Sûriyeya Demokratîk (HSD) heta meha Cotmehê hatiye danîn. Çavkanîyan ji The National re gotiye ku, wê ji bo vê êrîşê destûra Amerîkayê mifte be.

Hêzên Sûriyeya Demokratîk ên bi piranî Kurd, di dema şerê navxweyî de kontrola beşên mezin ên Sûriyê bi dest xistin.

Çavkaniyên ewlehiyê ji The National re gotin, artêşa Sûriyê ji bo ji du parêzgehên serekî yên li ser Çemê Firatê ku di bin destê HSD ya piranî Kurd de ne û red kirine teslîmî Şamê bibin, plansa êrîşeke mezin dike.

Hêza Sûriyê li Palmîra tê komkirin

Çavkanî dibêjen, eger Hêzên Sûriyeya Demokratîk (HSD) piraniya deverên xwe radest nekin, hêzeke Sûrî ya 50,000 leşkerî ku li nêzîkî bajarê Palmîra hatiye komkirin, dê ber bi bakur ve biçe û bi piştgiriya nifûsa eşîrên Ereb ên wê herêmê, parêzgehên Reqqa û Dêrezorê bixe kontrola xwe.

‘Êrîş bêyî destûra Amerîkayê nabe’

Yek ji çavkaniyan, ku di Sûriyê de xwedî cihekî ewlehiyê yê hesas e, got ku êrîş dê "bê çiraya kesk a Amerîkayê" pêk neyê. Girîngiyeke din jî dê ew be ku Îsraîl mudaxeleyê neke, ku meha borî Şam bombebaran kiribû û gotibû ku ev yek ji bo parastina Dûrziyan bûye, di nava tundiya kujer de li parêzgeha başûr Sweida.

Danûstandinên bi sponsoriya Amerîkayê ji ber cudahiyên di navbera her du aliyan de bi ser neketin. Çavkanîyê gotiye, HSD ya laîk ji aliyê Washingtonê ve her ku diçe wek serhişk tê dîtin, ji ber ku ti desthilatdariyeke girîng radestî Şamê nekiriye. (Ev jî nêrîneke nêzî nêrîna Tirkiyeyê ye, ku dawiya HSDê dixwaze.)

Pevçûnên navbera komên çekdar de zêde bûne

Ji dema ku Serokê berê yê Sûriyê Beşar Esed di Kanûnê de di êrîşeke bi pêşengiya Heyet Tahrir El Şam (HTŞ) de ji kar hat dûrxistin, vegerandina kontrola navendî ya li ser axa HSDê bûye astengeke mezin ji bo aramiyê. HTŞ milîseyeke ku di sala 2016an de têkiliyên xwe bi El Qaidê re qut kiribûn.

Piştî peymana 10ê Adarê têkilî xera bûn

Pevçûnên kujer di navbera HSD û hêzên dilsoz ên Şamê de zêde bûne, ji dema ku danûstandinên bi sponsoriya Amerîkayê di navbera her du aliyan de meha borî têk çûn. Her du aliyan di Adarê de peymanek îmze kiribûn ji bo entegrekirina HSDê di nav artêşa Sûriyê de, lê têkiliyên wan ji wê demê ve xerab bûne.

Hewl tê dayîn ku Îsraîl êrîşî Şamê neke

Di vir de ya herî girîng ew e ku hewl têne dayîn ji bo her operasyoneke li dijî Kurdan, Îsraîl êrîşî Şamê neke, ango wekî ku di dema alozîyên li başûrê Sûriyê yên meha borî de kir û dê Amerîka di vê rewşê de mifte be.

Bi daxwaza Erebistana Siûdî û Tirkiyê, Amerîka di Gulanê de bi Şamê re dest bi normalîzekirinê kir. Serokê Amerîkayê Donald Trump li Riyadê bi Serok Ehmed El Şera re civiya, ku ev yek nîşana îtifaqeke potansiyel dide ku dikare Îran û Rûsyayê û hevalbendên wan ên li Rojhilata Navîn qels bike.

Navendên êrîşê

Çavkaniyekî din got ku navendên operasyonê ji bo êrîşê li herêmên çolê yên Rasafah, li ser rêya Palmîra heya Reqqa, û li Sukhnah, ku Palmîra bi Dêrezorê ve girêdide, tên amadekirin. Alîgirên Tirkiyê yên li parêzgeha Helebê, ku niha beşek in ji artêşa nû ya Sûriyê, dê li dijî cihên HSD'ê yên li rojhilatê Firatê, li nêzî Bendava Tişrînê, dema êrîşa ji çend aliyan dest pê dike, derkevin.

Di heşt salên borî yên şerê navxweyî yê Sûriyê de, Tirkiyê li bakurê Sûriyê herêmeke li ser hevalbendên serhildêr, ku niha li Şamê desthilatdar in, çêkiribû ji bo sînorkirina berfirehbûna axa HSD'ê.

Çavkaniyê got ku tê payîn ku bi hezaran endamên eşîrên Ereb ên ku tevlî HSD'ê bûne, di destpêka çalakiya leşkerî de li dijî komê derkevin. Nêzîkî ji sedî 30ê endamên bingehîn ên HSD'ê yên ku hejmara wan 70,000 e, endamên eşîrên Ereb in.

Çavkanî diyar kir, “Ew gelek hesabên wan ên bi Kurdan re hene,” ku behsa girtina axa Ereb ji aliyê HSD'ê ve dike, ji dema ku Amerîkayê di sala 2015an de hêza Kurd wek hêmana sereke ya bejahî ya di şerê li dijî DAIŞ'ê de li Sûriyê ava kiriye.

Dibe ku Hesekê tenê di destê HSDê de bihêlin

Leşkerên Sûriyê dikarin destwerdanê bikin da ku yek ji astengên sereke yên rejîma nû ji bo xurtkirina desthilatê çareser bikin.

Helwesta pêşketineke mezin a hikûmetê jî dê parêzgeha Hesekê be ku nifûsa Kurd a wê girîng e, di destê HSDê de bihêle. Reqqa û Dêrezor bi piranî Ereb in. Li gorî Pirtûka Rastiyan a Cîhanê ya CIA, Kurd nêzîkî ji sedî 10ê nifûsa Sûriyê ya 23.8 mîlyonî ne. Lêbelê, niha deverên di bin kontrola HSDê de piraniya berhemên Sûriyê yên wekî kehrebayê û enerjiyê ne.

Karbidestên Wezareta Derve ya Amerîkayê HSD'ê teşwîq kirine ku tawîzan bide, her çend ew di nav şaxên ewlehiyê yên Amerîkî de piştgiriyeke xurt digire. HSD pergaleke federal dixwaze, ku ji bo Şamê nexwestî ye, û dixwaze wekî yekîneyek yekane bimîne, her çend ew tevlî artêşa Sûriyê bibe jî.

Di axaftinên xwe yên ji bo dilsozên li Idlibê de şeva Şemiyê, El Şera got ew hêvî dike ku eger hewldan têk biçin, Sûriye ji şerê leşkerî bi Kurdan re dûr bikeve.

Di dema şerê navxweyî de, Rûsya, Îran, Tirkiye û Amerîkayê li welat herêmên xwe yên bandorê ava kiribûn. Lê tenê hêzên Tirkî û Amerîkî li Sûriyê mane, herwiha leşkerên Rûsî jî di du bingehên serekî de sînordar in. Piraniya hêza Tirkî ya nêzîkî 20,000 leşkerî li nêzîkî deverên HSDê ne, herwiha 1,000 leşkerên Amerîkî jî bi piranî li binkeyên di nava axa HSDê de ne.

Ev nivîs 115 car hatiye xwendin.